Ο εφοπλιστής Σταύρος
Νιάρχος θεωρείται παγκοσμίως ένας από
τους σημαντικότερους επιχειρηματίες
και συλλέκτες έργων τέχνης που γέννησε
ο 20ος αιώνας! Γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου
1909 στην Αθήνα και πέθανε στις 14 Απριλίου
1996 στη Ζυρίχη της Ελβετία.
Ανέβηκε τα
σκαλιά της εκκλησίας πέντε φορές.
Συγκεκριμένα, το 1930, με την Ελένη Σπορίδη,
κόρη ναυάρχου, το 1939, με την 20 ετών
Μελπομένη Κάππαρη, κόρη καραβοκύρη της
Σύρου και χήρα διπλωμάτη, το 1947 με την
Ευγενία Λιβανού, κόρη του εφοπλιστή
Σταύρου Λιβανού, με την οποία απέκτησε
τέσσερα παιδιά, το Σπύρο, τον Φίλιππο,
τη Μαρία και τον Κωνσταντίνο, το 1965 την
Αμερικανίδα Σαρλότ Φορντ, δισέγγονη
του ιδρυτή της ομώνυμης αυτοκινητοβιομηχανίας,
με την οποία απέκτησαν μία κόρη, την
Έλενα - Άννα, και τέλος το 1971 με την Τίνα
Λιβανού, αδελφή της Ευγενίας και πρώην
σύζυγο του Αριστοτέλη Ωνάση.
Ο πατέρας του Σταύρου
Νιάρχου ήταν ο έμπορος λαδιού Σπύρος
Νιάρχος με καταγωγή από τη Βαμβακού
Λακωνίας και η Ευγενία Κουμαντάρου, με
αριστοκρατική καταγωγή. Συγχρόνως, είχε
μία αδελφή, τη Μαρία. Ο πατέρας του στα
τέλη του 19ου αιώνα μετανάστευσε στις
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, όπου
εργάστηκε ως ζαχαροπλάστης, επέστρεψε
όμως στην Αθήνα όταν παντρεύτηκε. Σε
ηλικία 14 ετών, υποχρεώθηκε να συνεχίσει
τις σπουδές του σε δημόσιο σχολείο, λόγω
οικονομικών δυσκολιών του πατέρα του
και στη συνέχεια γράφηκε στη Νομική
Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την
οποία δεν ολοκλήρωσε για τους ίδιους
λόγους.
Μετά την αποφοίτησή
του ανέλαβε τη διεύθυνση της ναυτιλιακής
επιχείρησης της αλευροβιομηχανίας
«Ευρώτας» στον Πειραιά, η οποία
είχε δημιουργηθεί το 1932 για να εξυπηρετήσει
τις ανάγκες μεταφοράς σιταριού και στην
οποία κύριοι μέτοχοι ήταν οι θείοι του,
αδελφοί της μητέρας του. Αρχικά αγόρασε
μέσω της οικογενειακής εταιρείας 6
φορτηγά πλοία και στη συνέχεια αχολήθηκε
με τη ναυτιλία, κυρίως με τις μεταφορές
πετρελαίου, από την οποία απέκτησε
κολοσσιαία περιουσία.
Το 1939 ίδρυσε δικό του
εφοπλιστικό γραφείο και το 1945 αγόρασε
πολλά σκάφη από τις Ηνωμένες Πολιτείες
Αμερικής. Την περίοδο 1945-1948 διατέλεσε
επίτιμος ακόλουθος της Ελληνικής
Πρεσβείας στην Ουάσινγκτον. Το 1947
ναυάγησε το πρώτο του δεξαμενόπλοιο
και το 1950 μετέφερε την έδρα των επιχειρήσεων
από τις Ηνωμένες Πολιτείες στο Λονδίνο.
Το 1955 έκανε τη βασική
επένδυση για τη δημιουργία των Διυλιστηρίων
Ασπροπύργου, τα οποία κρατικοποιήθηκαν
το 1976, ενώ το 1958 ίδρυσε στην περιοχή του
Σκαραμαγκά τη ναυπηγοεπισκευαστική
μονάδα «Ελληνικά Ναυπηγεία», η
οποία εξαγοράσθηκε το 1985, από το ελληνικό
κράτος.
Στις 4 Μαΐου 1970 η σύζυγός
του Ευγενία Λιβανού βρέθηκε νεκρή στην
«Σπετσοπούλα», το ιδιόκτητο νησί
της οικογένειας, όμως παρά τα εμφανή
σημάδια ξυλοδαρμού, οι αρχές αποφάνθηκαν
ότι ο θάνατός της προκλήθηκε από
κατανάλωση βαρβιτουρικών και ο ίδιος
απαλλάχθηκε με βούλευμα του Συμβουλίου
Πλημμελειοδικών, παρά την παραπεμπτική
πρόταση του εισαγγελέα.
Εθεωρείτο ένας από τους
πλουσιότερους ανθρώπους του κόσμου,
του οποίου η περιουσία, σύμφωνα με το
αμερικανικό περιοδικό «Fortune»,
ξεπερνούσε τα τέσσερα δισεκατομμύρια
δολάρια. Είναι ένας από τους μεγάλους
Έλληνες Ευεργέτες είχε αναπτύξει
φιλανθρωπική δραστηριότητα σε πολλούς
τομείς και ήταν κάτοχος μεγάλης συλλογής
έργων τέχνης.
Ο Σταύρος Νιάρχος
κατατάχθηκε το 1941 στο Βασιλικό Ναυτικό
και πήρε μέρος ως σημαιοφόρος στη Μάχη
του Ατλαντικού, στη διάρκεια του Β΄
Παγκοσμίου Πολέμου στις στρατιωτικές
επιχειρήσεις στη Νορμανδία, και
αποστρατεύθηκε το 1945 με το βαθμό του
ανθυποπλοιάρχου.
Για την πολεμική του
δράση τιμήθηκε με τον «Μεγαλοσταυρό
του Τάγματος του Φοίνικος», τον
«Ταξιάρχη του Τάγματος του Γεωργίου
του Α΄», τον «Ταξιάρχη του Τάγματος
των Αγίων Γεωργίου και Κωνσταντίνου».
Με τη διαθήκη του όρισε
να συσταθεί στην Ελλάδα το «Ίδρυμα
Σταύρος Σ. Νιάρχος», διεθνής κοινωφελής
οργανισμός, που δραστηριοποιείται στην
παροχή δωρεών στους τομείς της παιδείας
της κοινωνικής πρόνοιας, της υγείας,
των τεχνών και του πολιτισμού. Το 2006 το
ίδρυμα ανακοίνωσε την κατασκευή
Βιβλιοθήκης και Λυρικής Σκηνής σε έκταση
στην περιοχή του παλαιού Ιπποδρόμου
επί της Λεωφόρου Συγγρού.